Bureau Guacamaya
Slang in de vijver
Maya's
Waarom de quetzal een rode buik heeft..
Ik heb vijf jaar in een Mayadorp gewoond in Guatemala. Daarnaast heb ik veel gelezen over de geschiedenis van de oude Maya’s en heb ik een grote collectie interessante Maya-objecten. Heel veel bijzondere klederdracht, maar bijvoorbeeld ook dansmaskers, muziekinstrumenten, cacaobonen (voormalig betaalmiddel), obsidiaan (vulkanisch glas) en jade (groene goud van de Maya's). Achter mijn huis had ik een stuk bos en ik heb dan ook allerlei bijzondere dieren in en om het huis gezien. Ik kan dan ook vanuit persoonlijke ervaringen veel vertellen aan de leerlingen wat de les een extra dimensie geeft. Dieren speelden een grote rol in de cultuur van de oude Maya’s en ik ken verschillende Mayaverhalen die de kinderen als uiterst boeiend ervaren zoals het verhaal waarom de quetzal een rode buik heeft…
Brulaap in mijn tuin
Aardrijkskunde en geschiedenis
Het Mayarijk strekte zich vroeger uit van Noord Honduras, Guatemala en Belize tot Zuid Mexico. Met het instorten van de Mayabeschaving zijn de Maya’s niet verdwenen en in Guatemala bestaat de helft van de bevolking nog steeds uit Maya’s. De meeste Maya’s leven van de landbouw. Zij verbouwen mais en bonen voor eigen consumptie en afhankelijk van het gebied producten als koffie of kardemom voor de verkoop. De mondialisering is ook niet voorbij gegaan aan de Maya’s. Hoewel het grootste deel van de Mayabevolking in armoede leeft zijn er nog maar weinig zonder mobiele telefoon. De Verenigde Staten zijn het beloofde land voor veel Maya’s en veel mannen uit het Mayadorp waar ik heb gewoond hebben de lange en gevaarlijke tocht naar de VS gemaakt. Zij verkopen dan vaak hun land om mensensmokkelaars te betalen voor de reis. Vaak lukt het niet en dan zijn ze hun geld en land kwijt. Deze tocht naar de VS kan vergeleken worden met die van Afrikanen die met bootjes de Middellandse zee oversteken om in Europa geluk te vinden. De cultuur van de Maya’s staat erg onder druk. De klederdracht wordt vrijwel alleen nog door vrouwen gedragen en er zijn ook steeds meer vrouwen die ‘ropa americana’ kopen (tweedehands kleding uit de VS). Andere gebruiken zoals traditionele dansen worden nauwelijks nog opgevoerd. Zelfs de Mayataal staat onder druk. Er worden nu nog 23 Mayatalen gesproken, maar steeds meer Maya’s gebruiken Spaans als voertaal.
Natuur en milieu
In het noorden van Guatemala bevindt zich nog steeds een enorm bos dat bewoond wordt door allerlei interessante dieren zoals jaguars, poema’s, brul- en slingerapen, papegaaien, toekans en kolibries. Verschillende dieren speelden een grote rol in de oude Mayacultuur zoals de slang, quetzal, vleermuis en jaguar. De kapokboom was voor hen de levensboom die de boven- en onderwereld met elkaar verbond. Er zijn verschillende redenen voor het ineenstorten van de oude Mayabeschaving, maar de belangrijkste is wel het feit dat de voortdurende bevolkingsgroei heeft geleid tot verregaande ontbossing die weer heeft geleid tot het minder productief worden van de landbouw. Grote hongersnood heeft de Maya’s uiteindelijk hun steden doen verlaten. Deze geschiedenis kan zich herhalen en er kan een relatie worden gelegd tussen de hoogstaande Mayabeschaving die hun leefomgeving heeft vernietigd en huidige milieuproblemen in de wereld.
Rekenen
De oude Maya’s waren grote wiskundigen en wisten zons- en maansverduisteringen te voorspellen. Zij gebruikten slechts drie cijfers. Een punt stond voor een, een streepje voor vijf en een oog voor nul. Voor getallen van twintig of hoger werd een extra regel gebruikt. Het getal twintig is een nul op de eerste rij en een punt op de tweede hoger geplaatste rij. Voor getallen van 400 en hoger werd een derde rij geïntroduceerd en alles op die rij stond feitelijk voor x maal 400. Vervolgens had je een vierde weer hoger geplaatste rij voor getallen boven de 8.000 en weer een rij hoger voor veelvouden van 160.000. Alles op de onderste rij is maal een, op de tweede rij maal twintig, vervolgens maal 400. Dus steeds twintig maal hoger. Dit cijfersysteem leent zich goed voor het maken van allerlei rekensommen van eenvoudig tot erg moeilijk.
Taal
De leerlingen lezen in het werkboek verschillende teksten en beantwoorden daar vragen over. Begrijpend lezen is dus een belangrijk onderdeel van de lessen. Daarnaast zijn er verschillende woordspelletjes en schrijven de kinderen enkele kleine verhaaltjes in hun werkboek. Het vormen van meningen en discussiëren speelt ook een rol in dit lesprogramma. tevens vertel ik verschillende verhalen als onderdeel van het lesprogramma.
Kunstzinnige oriëntatie
Elke Maya heeft een nahual, een soort van ‘beschermdier’ gekoppeld aan je geboortedag. Er zijn twintig nahuales van jaguar en kolibrie tot vis en hert. De nahual vertelt je over je aangeboren eigenschappen en is enigszins vergelijkbaar met een sterrenbeeld. Ik kan van elke leerling zijn nahual opzoeken en de leerling kan vervolgens zijn nahual natekenen en inkleuren. De Maya’s hadden een geschreven taal en gebruikten heel veel verschillende tekens. De leerlingen kunnen ook een eigen Mayateken verzinnen als opdracht of zelfs een zin bestaande uit verschillende zelf verzonnen Mayatekens.
